थाइल्यान्ड र कम्बोडियाको जङ्गलले घेरिएको सीमानामा पाँच दिनको लडाइँपछि युद्धविराम खोज्दै दुवै मुलुकका नेताहरूले सोमबार मलेसियामा शान्ति वार्ता सुरु गरेका छन् । लडाइँमा दुवै पक्षका कम्तीमा ३५ जना मारिएका छन् । लामो समयदेखि विवादित क्षेत्रमा भएको युद्धमा दुई पक्षले तोप, रकेट र बन्दुक प्रहार गर्दा दुई लाखभन्दा बढी मानिस भागेका छन् । विवादित क्षेत्रमा प्राचीन मन्दिरहरूको समूह छ । सन् १९०७ मा कम्बोडियाको फ्रान्सेली औपनिवेशिक प्रशासकहरूले गरेको अस्पष्ट सीमाङ्कनका कारण दुवै पक्षले दावी गरेको इलाकामा सन् २००८ देखि सन् २०११ मा भएको हिंसापछिको यो सबैभन्दा घातक घटना हो । वार्ता सुरु हुनुभन्दा केही घण्टाअघि तनावपूर्ण सीमानाबाट १७ किलोमिटर (१० माइल) टाढा कम्बोडियाली सहर सामाराङमा एक एएफपी पत्रकारले एक मिनेटमा १० वटासम्म विस्फोटको निरन्तर आवाज सुनेको रिपोर्ट गरे । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले सप्ताहन्तमा हस्तक्षेप गर्नुभयो र दुवै पक्षले ‘छिट्टै समाधान गर्न’ सहमत भएको बताउनुभयो । ट्रम्पसामु दुवै राष्ट्रले भारी भन्सार शुल्कको खतराबाट बच्न व्यापारिक सम्झौताका लागि अनुरोध गरिरहेका छन् । थाई कार्यवाहक प्रधानमन्त्री फुमथम वेचाचाइ र कम्बोडियाका प्रधानमन्त्री हुन मानेटले प्रशासनिक राजधानी पुत्रजयामा दिउँसो ३ः१५ बजे (०७१५ जिएमटी) वार्ता सुरु गर्नुभएको छ । थाइल्यान्ड र कम्बोडिया दुवै सदस्य रहेको आसियान ब्लकका अध्यक्ष रहेका मलेसियाका प्रधानमन्त्री अनवर इब्राहिमको निवासमा उहाँहरूबीच भेट भएको थियो । इब्राहिमले यसअघि मिडियालाई आफूले ‘तत्काल युद्धविराम’ मा ध्यान केन्द्रित गर्ने बताउनुभएको थियो ।
वासिङ्टनका शीर्ष कूटनीतिज्ञ मार्को रुबियोले विदेश मन्त्रालयका अधिकारीहरू ‘शान्ति प्रयास’ मा सहयोग गर्न मलेसियामा रहेको बताउनुभयो भने कम्बोडियाले आफ्नो निकट सहयोगी चीनको प्रतिनिधिमण्डल पनि सहभागी हुने बताएको छ । तर शिखर सम्मेलनअघि थाइल्यान्ड र कम्बोडियाले नयाँ गोलीबारी र तीखो आरोप–प्रत्यारोप गरेका छन् । कम्बोडियाको रक्षा मन्त्रालयका प्रवक्ता माली सोचेटाले भन्नुभयो, “थाइल्यान्डले भारी हतियार र धेरै सेनाको तैनातीका साथ कम्बोडियाको क्षेत्रमा आक्रमण गरेको यो पाँचौँ दिन हो ।” बैङ्कक विमानस्थलबाट प्रस्थान गर्दा फुमथमले पत्रकारहरूलाई कम्बोडियाले ‘सद्भावका साथ काम गरिरहेको छ’ भन्ने विश्वास नभएको बताउनुभयो र बैठकमा देशलाई ‘साँचो मनसाय देखाउन’ आह्वान गर्नुभयो । सीमानाबाट ३० किलोमिटर टाढा र लडाइँबाट भागेका व्यक्तिहरूको केन्द्र थाइल्यान्डको सुरिन सहरमा ५८ वर्षीया लाम्डुआन चुएनजितले आफ्नो नेताको शङ्कालाई साझा गर्नुभयो । “मलाई आशा छ कि आज वार्ता राम्रोसँग चल्छ र युद्धविरामका साथ समाप्त हुन्छ”, उहाँले भन्नुभयो, “तर कम्बोडिया कति भरपर्दो छ भनेर म आश्चर्यचकित छु ।” – दुवै पक्षले एकअर्कामाथि औँला उठाउँदै – वार्ताको पूर्वसन्ध्यामा थाइल्यान्डको सेनाले कम्बोडियाली स्निपरहरू विवादित मन्दिरहरू मध्ये एकमा शिविरमा रहेको बताएको थियो र नोम पेन्हले सीमामा सेना बढाएको र थाई क्षेत्रलाई रकेटले प्रहार गरेको आरोप लगाएको थियो ।
यसले ग्रामीण क्षेत्रका सातवटा क्षेत्रमा लडाइँ भइरहेको बताएको छ । यी क्षेत्र जङ्गल र स्थानीयहरूले रबर र धान खेती गर्ने खेतहरूले घेरिएको पहाडी चट्टानमा अवस्थित छन् । “स्थिति अत्यधिक तनावपूर्ण छ र कम्बोडियाले वार्तामा प्रवेश गर्नुअघि ठूलो सैन्य कारबाहीको तयारी गरिरहेको हुनसक्छ भन्ने अनुमान गरिएको छ”, थाई सैन्य विज्ञप्तिमा भनिएको छ । थाई राजा महा भाजिरालोङ्गकोर्नले सोमबार आफ्नो ७३औँ जन्मदिन मनाउनुभयो, तर देशको राजपत्रमा एक सूचनामा बैङ्ककको ग्रान्ड प्यालेसमा हुने उहाँको सार्वजनिक उत्सव द्वन्द्वको बीचमा रद्द गरिएको बताइएको छ । ट्रम्पले दुवै देश स्वतन्त्र व्यापार सम्झौतामा सहमत नभएसम्म आफ्नो विश्वव्यापी कर आक्रमणमा उच्च कर लगाउने धम्की दिनुभएको छ, तर उहाँले ‘शान्ति नजिक आएपछि’ ती सम्झौताहरूमा हस्ताक्षर गर्न ‘अगाडि हेर्ने’ बताउनुभएको छ । प्रत्येक पक्ष पहिले नै सैद्धान्तिक रूपमा युद्धविराममा सहमत भइसकेका छन् । यद्यपि अर्कोले शान्ति प्रयासहरूलाई कमजोर पारेको आरोप लगाउँदै र क्लस्टर बमको प्रयोग र अस्पतालहरूलाई निशाना बनाउने बारेमा आरोप–प्रत्यारोप गरिरहेका छन् । थाइल्यान्डले आफ्ना आठ सैनिक र १४ सर्वसाधारणको मृत्यु भएको बताएको छ भने कम्बोडियाले आठ सर्वसाधारण र पाँच सैनिकको मृत्यु भएको पुष्टि गरेको छ ।
थाई सेनाले लडाइँमा मारिएका १२ कम्बोडियाली सैनिकको शव फिर्ता गरेको बताएको छ । एक लाख ३८ हजारभन्दा बढी मानिस थाइल्यान्डको सीमावर्ती क्षेत्रहरूबाट भागेका छन् भने करिब ८० हजारलाई कम्बोडियामा आफ्नो घरबाट विस्थापित गरिएको छ । राष्ट्रवादी भावनाहरूलाई उत्तेजित गर्ने झडपका साथ थाइल्यान्डले आफ्ना नागरिकहरूलाई देशमा बसोबास गर्ने कम्बोडियाली आप्रवासीहरू विरुद्ध ‘कुनै पनि प्रकारको हिंसा, चाहे भाषणमा होस् वा कारबाहीमा’ बाट टाढा रहन चेतावनी दिएको छ ।
